برای مطالعه بخش نخست این فرهنگ‌نامه که درخصوص انواع الیاف می‌باشد، اینجا کلیک کنید.

همچنین برای مطالعه بخش پیشین (بخش2) این فرهنگ‌نامه، اینجا کلیک کنید.

تور طرح‌دار و تور مشبک

تور طرح‌دار و تور مشبک پارچه‌هایی ظریف و دارای منافذی باز هستند.

تور طرح‌دار، پارچه‌ای مشبک، طرح دار با منافذ باز و ظریف است. تور مشبک پارچه ایست مشبک با فضای باز، هر دو را می‌توان با دست یا ماشین و با استفاده از حلقه‌ها ، بافت حلقوی یا درگیری نخ‌ها بافت.

ساختار تور طرح‌دار

این تور را می‌توان با طرح یا نقش آن مشخص کرد. این طرح‌ها از بخش‌های مختلف ساخته شده‌اند که هرکدام نام مخصوص دارد.

اپلیکهAPPLIQUE

نقوشی که روی پارچه‌ای به عنوان پایه(بسترکار)به کار برده می‌شود.

کوردونتCORDONNET

نخی برجسته، سنگین و ضخیم که برای طرح و کلی برجسته کردن طرح و نقش تور به کار می‌رود. برای دوخت طرح کلی می‌توان از دوخت جادکمه‌ای، زنجیره یا قلاب‌دوزی استفاده شود.

زنجیرهCHAINSTITCH

دوخت جادکمه‌ای BUTTONHOLE

قلاب‌دوزیCOUCHINE

BRIDES/BARS/BRIDGES

نخ‌های اتصالی که نقش‌ها و طرح تور را به‌هم مرتبط می‌کنند و برای نگه‌داشتن و یا اتصال تور بدون مش زمینه به کار می‌رود. نخ‌های اتصالی می‌تواند با استفاده از دوخت جادکمه‌ای، نخ‌های تابیده شده، نوار قیطان یا پارچه‌های نواری تهیه می‌شود.

فیلهFILET

با استفاده از کوک مخفی (کوک رفو) برای پر کردن یک زمینه‌ی مشبک یا تور بافته شده ایجاد می‌شود.

پیکات(حلقه‌ی تزیینی) PICOT

یک حلقه نخ که بخشی از سطح طرح راتشکیل می‌دهد یا عملکردی مشابه تور براید دارد.

زمینهGROUND

زمینه‌ی مش یا مشبک تور که با طرح به‌هم وصل میشوند. زمینه را می‌توان با یکی از سه نوع زیر تشخیص داد:

BRIDE GROUND(زمینه‌ها با Bridges تشکیل می‌شوند)

RESEAU GROUND(زمینه تور)

MESH(تور ماشینی)

دست‌باف​

تور دست‌باف در طول تاریخ نمایانگر ثروت و سلیقه‌ی خوب مصرف کننده، بوده است. به دلیل کمیاب بودن، اغلب زمان‌بر بودن و نیاز به مهارت بالای بافنده، می‌توان گران باشد.

تورهای سوزن‌دوزی
 تکنیک تک‌نخ که برای ایجاد یک دوخت جادکمه‌ای یا دوخت دندان‌موشی به کار می‌رود.

ALENCON

در قرن هجدهم محبوبیت داشت، آلِنکن«ملکه‌ی تورها» نیز نامیده می‌شود که با استفاده از دوخت‌های تابیده شده روی پایه مش با طرح‌های گل، ایجاد می‌شود. طرح‌ها در گوشه‌ها با کوردونت و پیکات‌ها تزیین می‌شوند.

ROSEPOINT
(POINT DEROSE OR POINT DE GAZE)

توری با وزن متوسط و تکمیل شده با حلقه‌های کوچک و نقوش گل رُز، معمولا با تورتول احاطه می‌شود. عموما برای دوخت و تهیه‌ی  تور عروس، یقه و دستمال استفاده می‌شود.

GROSPOINT
(POINT DEVENISE)

گراس پوینت تور سنگین تولید شده در قرن هفدهم است که با نخ‌های تابیده‌ی فشرده ایجاد می‌شود، طرح‌ها با طرح محیطی کوردونت و برجستگی‌ها توسط دوخت‌ها بریجز(Bridges) انجام می‌شود.

EMBROIDERED &EMBROIDERED NET LACE

طرح‌ها روی یک پارچه‌ی حریر تاری‌پودی یا تورتول دوخت زده می‌شوند. برای شکل‌گیری تور دوخت جادکمه‌ای، یا دوخت پاک‌دوزی یا زنجیره به کاربرده می‌شود.

BURATTO
روی یک زمینه‌ی سوراخ‌دار با مربعی ایجاد طرح‌های تصویری اعمال می‌شود. برای بوراتو بهتر است از توری سنگین وزن استفاده شود.

CROCHETEDLACE
یک زنجیره‌ی حلقه‌ای تک‌نخی از کوک‌ها تشکیل می‌دهد که تور را ایجاد می‌کند. در نیمه‌ی قرن نوزدهم محبوبیت داشته است. این تور معمولا در یقه و تزیینات لباس به کار برده می‌شود.

FILET CROCHET

دوخت زنجیره‌ای و دوخت قلاب دوزی دوتایی طرحی شبکه مانند ایجاد می‌کند که معمولا برای پرده‌ی پنجره، رومیزی‌ها و زیربشقابی(بافته‌های گرد)استفاده می‌شود.

IRISH CROCHET

قلاب بافی ایرلندی توسط به قلاب زدن دوخت‌های مشبک، با استفاده از زنجیره و پیکات برای اتصال نقوش به یکدیگر (به جای اینکه ردیفی و دایره‌ای ایجاد شود).

HAIRPIN CROCHET

این تکنیک برای طرح تور سبک استفاده می‌شود. با بستن نخ در دوریک چنگال که ستونی در مرکز تشکیل می‌دهد ایجاد می‌شود.

تورهای گره‌دار

تورحاشیه لباس TATTING

توری دایره‌ای با استفاده از نخ‌هایی که یک‌سری گره‌ها و لوپ را با حلقه‌ها و زنجیره‌ها تشکیل می‌دهند.تتینگ معمولا در تور حاشیه‌ها، اکسسوری و تکه‌های تزیینی به کار می‌رود.

مکرومه MACRAME

توری که از نخ‌های متعدد ایجاد می‌شود که با استفاده از گره‌های مربعی یا دوحلقه و از طریق تکنیک‌های گره‌زدن شکل می‌گیرد.

تور ماسوره‌ای PILLOW LACE
تور بالشی(کوسنی):

نخ‌های متعدد توری را دوره یک ماسوره می‌پیچند و یک شکل مداوم زمینه‌ای یا یک شکل توری غیرمداوم ایجاد می‌شود و توسط دوخت‌های بازر(Bars) و برایدز (Brides) نقش را روی زمینه متصل می‌کنند.

GUIPURE

نقوش گیپور به جایِ توری یا زمینه‌ی مشبک با دوخت‌های بارز و برایدز با خطوط محیطی ضخیم متصل می‌شوند. طی قرون وسطی گیپور فقط برای لباس خدمتکاران پادشاهان و ملکه‌ها یا برای ثروتمندان استفاده می‌شد.

BLONDE

توری به رنگ طبیعی یا سیاه که از ابریشم تهیه شده است. دارای نقوش گل با نخ‌های ضخیم‌تر روی یک زمینه‌ی روشن‌تر یا بر پایه‌ی بافت کَت زمینه

KATSTITCH GROUNDED چپ

POINT GROUNDED راست

MASLTESE

بافت زنجیره‌ی توری بوبین به سبک گیپور،ملتسه‌های ضربدری با دوخت‌های بریجز و بارز از نخ ابریشم کرم‌رنگ متصل شده‌اند. معمولا نقش گندم در انواع این نوع توری دیده می‌شود.

TORCHON(BEGGAR'S LACE)
توری درشت‌بافت سفید رنگ با طرح‌های ساده‌ی هندسی و خطوط مستقیم که بیشتر برای حاشیه‌ها و تزیین لباس‌های زیرپنبه‌ای یا لینن استفاده می‌شد و در قرن هفدهم در میان طبقه‌ی متوسط محبوب بود.

VALENCIENNES
تور شبکه‌ای محکم و سفت با طرح لوزی شکل بدون کوردونت که بیشتر برای ملحفه لینن، لباس زیر زنانه و روسری‌های سه‌گوش برای انداختن روی شانه استفاده می‌شود.

ANTWERP
پایه‌ی توری ستاره‌ی شش‌تایی یا توری شش ضلعی با نقوش مکرر زنبق است.در قرن شانزدهم به‌عنوان تزیین محبوبیت داشت و عمدتا به مستعمرات آمریکایی در اسپانیا صادر می‌شد.

MECHLIN
پایه‌ی شش ضلعی سبک با طرح تزیین شده با گل و قیطان ابریشم شُل تابیده شده. عمدتا برای تزیین لباس زنانه استفاده می‌شود.

HONITON
تور جدا ساخته شده با نقوشی با نخ ظریف با استفاده از دوخت‌های پرکننده و دوخت شبکه‌ای بارز، نقوش رایج عبارتند از گل‌های مروارید، گل رز، برگ پیچک، بلوط و نیلوفر.

CHANTILLY
طرح محیطی تور کوردونت نتابیده‎‌ی ظریف که روی بستری ظریف قرار می‌گیرد و نور و سایه به‌وسیله‌ی دوخت‌های کامل و نیمه ایجاد می‌شود. در دوره لویی پانزدهم و شانزدهم تور چنتیلی سیاه برای تهیه و دوخت لباس عزاداری رایج بود.

تور نواریTAPELACE
تور نواری که معروف به تور مختلط است تور ماشین بافتی ایت که از تکنیک پر کردن تور سوزنی استفاده می‌کند تا قسمت‌های خالی طرح را پر کند.

RENASISSANCELACE
طرح خطی و نوار ماشینی روی پارچه یا کاغذ روغنی جفت می‌شود. از دوخت جادکمه یا سایر دوخت‌ها برای پر کردن فاصله‌ها استفاده می‌شود. سپس توری از پارچه یا کاغذ بریده می‌شود.

BRANSCOMBE

این تور با استفاده از یک نوار سبک و باز پرشده از کوک‌های سوزنی نزدیک به هم یا «دوخت تورهای بارز» نقش گل‌دار ایجاد می‌کند. تور با پیکات تزیین شده توسط جان تاکر و در اواخر 1860 ایجاد شده است.

BATTENBERG

این تور به افتخار یک مراسم عروسی در خانواده‌ی باتن برگ نام‌گذاری شده است. این تور سنگین وزن شامل طرح‌های هندسی کوچکی است. که با نوار 8میلی‌متری با کوک‌های تزیینی دوخته شده است.

تورهای ماشینی

ماشین‌های توربافی برای افزایش سرعت تولید تور گسترش یافتند. بسیاری از انواع تور، اعم از بسیار ظریف، ظریف تا سنگین وزن، می‌توانند توسط ماشین‌های توری‌بافت تولید شوند. اکثر تورهای ماشین بافت از طرح‌های هندسی و گل‌دار برروی پایه‌ی مشبک یا توری استفاده می‌کنند.

LEAVERS MACHINE

این ماشین قادر به تولید تورهای متنوع و سبک با طرح‌های ظریف پیچیده است.

RASCHEL MACHINE

مشابه ماشین راشلِ مورد استفاده در بافندگی حلقوی تاری، برای تولید تور به کار می‌رود که قادر به تولید تور مشابه ماشین لیور است اما سرعت کار بالاتری دارد.

CIRCULARLACE MACHINE

ماشین گردباف توراچو ماشین گردباف حلقوی است و برای نوار یا تورقیطان به کار می‌رود.

SCHIFFLI MACHINE

این ماشین بیشتر برای تولید تورهای گیپور، شیمیایی و گل‌دوزی شده به کار می‌رود.همچنین می‌تواند برای اثر سه‌بعدی استفاده شود.
ماشین‌های دیگر مثل بوبینت معمولا برای تولید تور برجسته سنگین وزن به کار می‌روند. پوشر قادر به تولید تور در مقدارهای بیشتر است.

تاریخچه تورها

در حالی‌که تعیین دقیق خاستگاه اصلی تور سخت است، اولین مورد ذکرشده به قرن پانزدهم برمی‌گردد. شهرت آن در قرن شانزدهم افزایش یافت و پیدایش اولین ماشین بافت تور پهن به انتهای قرن هجدهم برمی‌گردد.

1950 

نایلون و پلی استر

بیشتر ساخت

ماشین‌های لیوروراشل

1915

ریون

بیشتر تور ماشینی لیورو به سختی می‌توان گفت ابریشم

1900

پنبه

اغلب، زمانی که در ماشین توربافی استفاده می‌شد با الیاف دیگر به کار می‌رفت

1700

ابریشم

معمولا تور مشکی

1600 

لینن

اغلب برای تور ظریف تر و به عنوان نخ برای خطوط محیطی، همراه پنبه به کار برده می‌شد.

انواع بافت تور

توری ظریف در عین حال بادوام و با مشِ باز که شامل منافذ و سوراخ‌های زیاد است. سوراخ‌های توری‌ها عمدتا شکل هندسی هستند که توسط روش ساخت تعیین می‌شوند.تعیین کننده‌ی نوع و عملکرد توری عواملی همچون؛ نوع و اندازه‌ی نخ، تکمیل، شکل و همچنین اندازه‌ی منافذ است. همچنین توری‌ها را می‌توان گل‌دوزی کرد یا برای ارزشمند کردن پارچه یا لباس محلی آن را اپلیکه تزیین کرد(مثل پولک‌دوزی).

تورهای متداول

TULLE

مشهورترین پارچه‌ی توری، تول سبک است.شبکه‌های ظریف که با نخ‌های ظریف‌تر و منافذ شش ضلعی کوچک از یک نمره‌ی دنیر پایین‌تر و نرم‌تر از دیگر پارچه‌های توری شکل می‌گیرد. اغلب از جنس نخ نایلون یا ابریشم تهیه می‌شود و برای تهیه تور روی دامن‌ها، چین‌دار کردن، تزیین و لباس مهمانی شب، بهترین است.

BOBBINET

بوبینت شبیه به تول است.اما سنگین‌تر که بیشتر اوقات موجب اشتباه گرفتن این دو باهم می‌شود. یک شبکه‌ی تور مانند محکم با سوراخ‌های شش ضلعی، معمولا برای تور و سایر بخش‌های لباس عروس همچنین برای شکل دادن  و پر کردن لباس استفاده می‌شود. از آنجا که یک پارچه‌ی پایه‌ی محکم و نگهدارنده است، در لباس‌های تزیین شده نیز استفاده می‌شود.

FISHNET

یک تور نسبتا درشت‌بافت است و از گره‌های نخ شبیه به گره‌های نخ شبیه به گره‌های تور ماهگیری درست می‌شود. بیشتر از جنس پلی‌استر یا نایلون است و معمولا برای کشسان بودن الیاف الاستان دارد. از فیش‌نِت برای جوراب‌بافی، بالاتنه‌های تنگ زنانه، لباس‌های چسبان به بدن و لباس‌های دیگر استفاده می‌شود.

الیاف متداول
تور می‌تواند از الیفا مختلف ساخته شود: مثل ابریشم ، پلی استر، ریون، استات یا نایلون و می‌تواند ظریف، درشت، یا سفت باشند. تور ابریشمی می‌تواند خیلی نرم باشد. درحالیکه تور نایلون نسبتا سفت‌تر است. بیشتر تورهای موجود در پارچه‌فروشی‌ها معمولا ازجنس نایلون هستند.

تور کلاه‌دوزی

تور صورت یا نقاب
SIMPLENET/VEILING

کاربردی‌ترین تور در کلاه‌دوزی است. برای تزیین می‌توان مروارید یا الماس و همچنین گل‌دوزی به آن افزود.

HONEYCOMBNET/VEILING

با افزایش تقاضای اخیر، ظاهر مشخص‌تری نسبت به تور نقاب ساده دارد.

SINAMAY

بستری مناسب برای کلاه‌دوزی که اغلب از ساقه‌ی آباکا بافته می‌شود.

پارچه‌ی آهاردار زُمُخت
HORSEHAIR BRAID/CRINOLINE

همچنین تور زمخت آهاردار هم نامیده می‌شود که در اصل از موی اسب بافته می‌شود و برای محکم کردن سِجاف و ایجاد ساختار استفاده می‌شود.

پارچه‌ی بی‌بافت و نَمَدی:

پارچه‌های بی‌بافت و نمدی پارچه‌های هستند که با استفاده از عملیات شیمیایی و مکانیکی و بدون استفاده از مراحل بافت تاری‌پودی و حلقوی تولید می‌شوند.

بی‌بافت اشاره دارد به پارچه‌هایی که نه تاری‌پودی و نه حلقوی بافت باشند. این پارچه‌ها از طریق روش‌هایی که درگیری یا پیوند الیاف مکانیکی، حرارتی یا شیمیایی است، شکل می‌گیرند.

در موردِ فرآیند تولید پارچه‌های بی‌بافت، امکانات و نتایج فراوانی وجود دارد.

مراحل عمومی تولید بی‌بافت

تولید پارچه بی‌بافت به تشکیل وِب و ایجاد پیوند تقسیم می‌شود. هر دو روش ویژگی‌ها و کاربرد نهایی پارچه را تعیین می‌کند.

الیاف

تشکیل لایه‌های موازی(PARALLEL LAID)

استحکام بیشتر در یک جهت ، اما ضعیف‌تر در جهت دیگر

متقاطع قرارداده شده(CROSS LAID)

توزیع یکنواخت‌تر استحکام

قرارگرفتن تصادفی(RANDOM DEPOSITION)

استحکام در همه جهات

تشکیل وب

این مراحل، الیاف، فیلامنت‌ها، فیلم‌ها یا رزی‌های ترموپلاست را به لایه‌ها تبدیل می‌کند. شبکه‌های الیاف وِب web.batt.matt یا sheets نامیده می‌شوند.

شبکه‌ی الیاف استیپل

DRY-LAID

مرحله‌ای مکانیکی برای مرتب کردن الیاف  استیپل شانه شده و ایجاد یک شکل سبک با ماشین کارد به کار می‌رود.

طول الیاف:

• 14.49-17.8میلی متر الیاف استیپل
• 76-0.76میلی‌متر الیاف پالپ کوتاه بریده شده

AIR-LAID

الیاف در هوا پخش می‌شوند و روی یک تسمه‌ی متحرک جمع می‌شوند که یک وب آرایش یافته‌ی تصادفی تشکیل می‌دهند. پارچه معمولا چگالی کمتر اما نرم‌تر از کارد دارد.

طول الیاف:

101.6-12.7 میلی متر الیاف استیپل یا الیاف پالپ

WET-LAID

مشابه ساخت کاغذ، مراحل شامل یک مخلوطی از الیاف در آب که روی توری جمع شده، تخلیه شده و سپس خشک می‌شوند. این بهترین روش برای مقیاس تولید بالا است.

طول الیاف:

19.1-6.4میلی‌متر الیاف پلیمری یا الیاف پالپ

فیلامنت

SPUN-LAID

پلیمر مذاب از تعداد منافذ کوچک زیادی ریسیده می‌شود و روی یک نوار نقاله جمع می‌شود.فیلامنت‌ها قبل از سرد شدن یکدیگر می‌چسند . پارچه استحکام بیشتر، اما انعطاف پذیری کمتری خواهد داشت.

طول الیاف:

الیاف فیلامنتی پلمیری بی‌انتها وب اسپان لید همچنین طی مراحل تشکیل وب خود پیوند دهنده است.

MELTBLOWN

ظریف‌تر از پارچه‌های اسپان باند است.پلیمر مذاب با سرعت بالا در هوای گرم ریسیده و کشیده می‌شوند و یک فیلامنت ظریف تشکیل می‌دهند.

لیف:

الیاف فیلامنتی پلیمرهای بی‌انتها هستند.

باندینگ (پیوند دادن)

الیاف را درکنارهم نگه می‌دارد تا یک پارچه‌ی بی‌بافت محکم‌تر تشکیل می‌دهد. باندینگ، استحکام، تخلخل، انعطاف‌پذیری، نرمی و دانسیته‌ی الیاف را تعیین می‌کند. برخی تکمیل‌ها می‌توانند در حین مراحل باندینگ اضافه شوند. 

باندینگ(پیوند دادن)

پیوند دادن حرارتی

برای پیوند دادن وِب‎‌ها ازانرژی حرارتی و فشار استفاده می‎‌شود. برای الیاف پلیمری دمای ذوب پایین و حساس به حرارت مناسب است.

پیوند دادن مکانیکی

ایجاد اصطحکاک در پارچه برای درگیری الیاف. دو نوع پیوند  دادن مکانیکی وجود دارد:

1.Needle Punching:
برای پیوند دادن وِب‌ها در dry_laid و spun_laid به کار می‌رود.

stitch bonding:
ستون‌های بافت حلقه‌ها در طول وِب به سمت پایین درگیر می‌شود.

2.Hydroentagment spunlace:
از جِت آب فشار بالا برای درگیری الیاف استفاده می‌شود.

CHEMICAL BONDING

کاربرد یک عامل پیوند دهنده‌ی پایه آبی برای شکل دادن پارچه.

روش تشکیل

نمدی کردن(WET FELTING)

نمد پارچه‌ای بی‌بافت است که به‌عنوانِ قدیمی‌ترین پارچه شناخته شده است. پارچه‌ای لایه‌ای شکل که از درهم رفتگی فَلس موی حیوان تولید می‌شود.

نمدی کردن

نمدی کردن مرطوب

فلس‌های الیاف با مرطوب شدن و صابونی شدن در آب داغ باز می‌شوند. ضربه زدن سبب درگیری و درهم رفتگی آنها می‌شود که ایجاد نمد می‌کند. فقط الیاف حیوانی دارای فلس‌های ریز می‌توانند مرطوب شده و نمدی شوند، الیفا گیاهی و مصنوعی این خاصیت را ندارند.

نمدی کردن سوزنی

نمدی‌کردن با سوزن، بدون استفاده از آب ولی با سوزن‌های مخصوص نوک‌تیز که شکاف‌هایی در طول محور  خود دارند انجام می‌شود.نمدی کردن با سوزن هم به صورت صنعتی و هم در صنایع دستی به‌صورت مستقل، با استفاده از اندازه‌های مختلف و انواع سوزن‌های شیار دار انجام می‌شود. 

کاربردهای متداول

تشکیل وِب: بیشتر Dry-laid

پیوند دادن: (کاربرد همه‌ی روش‌های پیوند دادن)

ویژگی‌ها

• لبه‌ها پیچ نمی‌خورد
• به‌آسانی و بدون ساییدگی بریده، دوخته و چسب زده می‌شود.همچنین پُرزهای سطحی گرفته می‌شود.
• به پارگی و سایش مقاومت بالایی دارد

لباس، کفش، چمدان

لایی

جلوی اورکت، یقه، سجاف، کمربند، برگردان یقه

لباس یک‌بار مصرف

لباس زیر، پیش‌بند، دستمال

لباس‌های محافظتی

سرپوش، دستکش

کاپ‌ سوتین و اِپُل

اجزای کفش و کیف

آستر کفی کفش، بند کیف، کمربند، برگردان یقه

برچسب دستورالعمل شست‌وشو و نگهداری لباس

لایه‌ی زیرین چرم مصنوعی و جیر دست‌ساز

پارچه‌ی پشمی نمدی‌شده

پوست‌ها

چرم، همان پوست حیوان است که شبیه به منسوجات تلقی می‌شود.

چرم، پوست خارجی حیوانات بزرگ، یا حیوانات کوچک است که موی آن برداشته شده است.

چرم حیوانات کوچک‌تر«اسکین» و چرم حیوانات بزرگ‌تر «هاید» نامیده می‌شود. چرم حیوانات معمولا از مراحل برش و دباغی می‌گذرد. تولید چرم مصنوعی عبارت است از جایگزینی مواد مصنوعی به جای پوست حیوانات. کاربرد چرم باتوجه به ضخامت، درجه و نوع آن انتخاب می‌شود.

انواع چرم

چرم می‌تواند از پوست حیوانات مختلف تهیه شود. هرکدام شکل منحصر به فرد، اندازه و کیفیت متفاوتی دارند.

جدول:

بهترین قسمت:

کیفیت قسمت‌های مختلف حتی در یک تکه‌ی چرم متفاوت است.

نقص‌ها

طبیعتا چرم محصولی جانبی است و نقص‌هایی دارد. ایرادهای متداول شام جای زخم، گزیدگی حشرات و چروک‌ها هستند که بر قیمت فروش و درجه بندی آن تاثیرگذار است.

جدول:

درجه بندی: سیستم درجه‌بندی، میزان آسیب یا نقص موجود در چرم را ارزیابی می‌کند اما کیفیت قطعه را کاملا ارزیابی نمی‌کند. گرچه عیار چرم یکی از عوامی است که در قیمت آن تاثیرگذار است، اما این امر همچنان می‌تواند تجربی باشد و تنها تجار با تجربه‌ی چرم می‌توانند کیفیت و ارزش قطعه را به‌طور واقعی تعیین کنند.

طبقه‌بندی چرم

آنچه در پوست اثرات متفاوتی بر کیفیت و کاربرد نهایی دارد لایه‌ها هستند. به‌طور کلی چهار نوع لایه وجود دارد: چرم دانه کامل، دانه بالا، تکه‌ای/اصل، اصلاحی/چسب خورده.

دانه کامل(FULL GRAIN)
دانه بالا(TOP GRAIN)

جداشده/اصل(SPILT/GENUINE)

اصلاح شده/پیوند داده شده(RECONSTITUTED/BONDED)

چرم، پوست خارجی حیوانات بزرگ، یا حیوانات کوچک است که موی آن برداشته شده است.

چرم حیوانات کوچک‌تر«اسکین» و چرم حیوانات بزرگ‌تر «هاید» نامیده می‌شود. چرم حیوانات معمولا از مراحل برش و دباغی می‌گذرد. تولید چرم مصنوعی عبارت است از جایگزینی مواد مصنوعی به جای پوست حیوانات. کاربرد چرم باتوجه به ضخامت، درجه و نوع آن انتخاب می‌شود.

ضخامت و کاربردها

کاربردها به ضخامت و وزن چرم بستگی دارند. واحد استاندارد اندازه‌گیری وزن چرم، اونس است.

دانه کامل(FULL GRAIN)
دانه بالا(TOP GRAIN)

جداشده/اصل(SPILT/GENUINE)

اصلاح شده/پیوند داده شده(RECONSTITUTED/BONDED)

چرم، پوست خارجی حیوانات بزرگ، یا حیوانات کوچک است که موی آن برداشته شده است.

چرم حیوانات کوچک‌تر«اسکین» و چرم حیوانات بزرگ‌تر «هاید» نامیده می‌شود. چرم حیوانات معمولا از مراحل برش و دباغی می‌گذرد. تولید چرم مصنوعی عبارت است از جایگزینی مواد مصنوعی به جای پوست حیوانات. کاربرد چرم باتوجه به ضخامت، درجه و نوع آن انتخاب می‌شود.

روش‌های متداول دباغی

دباغی مراحلی است که پوست به چرم تبدیل می‌شود. این روش که شامل تثبیت ساختار پروتیین است و از تاثیر باکتری‌ها جلوگیری می‌کند شامل خالص‌سازی است و امکان رنگ کردن را فراهم می‌کند.

چرم دباغی شده با مواد گیاهی

تانن‌ها از برگ‌ها و ساقه‌ی گیاهان، با پروتیین کلاژن در پوست حیوانات کوچک و بزرگ پیوند برقرار می‌کنند.کل این فرآیند تقریبا 40-60 روز طول می‌کشد تا تکمیل شود. که این گزینه‌ای پایدارتر، حلالیت کمتر در آب و مقاوم‌تر در برابر باکتری‌ها است.

چرم دباغی شده با کروم

همچنین به عنوان «آبی مرطوب» شناخته شده است. دباغی کروم متداول‌ترین روش دباغی است. در آن از محلول شیمیایی، اسیدها و نمک‌ها استفاده می‌شود. مراحل می‌تواند در یک روز به پایان برسد، که بسیار سریع‌تر از دباغی گیاهی است. این روش دارای تنوع رنگی است.

چرم دباغی شده لاتیگو

همچنین به عنوانِ«دباغی نیم‌گیاهی» معروف است. این فرآیند ترکیبی از دباغی گیاهی و کروم است. برای پوست‌های سنگین وزن_عمدتا پوست گاو، ابتدا از روش دباغی کروم و سپس از روش دباغی گیاهی استفاده می‌شود. چرم دباغی شده لاتیگو، هم بادوام و هم انعطاف‌پذیر است.

چرم دباغی شده با آلدهید

گاهی به عنوان«سفید مرطوب» نیز شناخته می‌شود. دباغی آلدهید معمولا برای چرم مربوط به اتومبیل و کفش بچگانه به کار می‌رود. برای دباغی کردن پوست حیوانات کوچک یا بزرگ با ترکیبات گلوتارالدهید یا اکسازولیدین به کار می‌رود.

چرم دباغی شده با روغن

دباغی روغن معمولا بعد از مراحل دباغی اولیه‌ی گیاهی و با روغن ماهی انجام می‌شود. مواد روغنی، چرم را نرم‌تر و انعطاف‌پذیرتر می‌کند. چرم دباغی شده با روغن معمولا برای تولید کفش به کار برده می‌شود.

پوست خام

پوست خام با غوطه‌ور کردن پوست در آهک و بیرون کشیدن آن قبل از مراحل خشک کردن، به دست می‌آید.به دلیل سفت و شکننده بودن، می‌تواند به شکل نواری بریده شده و برای بند کفش استفاده شود.

منبع چرم

گاو وگوساله

ویژگی‌ها

سفت است ولی به‌راحتی می‌شکند

کاربردهای متداول

لباس‌های رو، کیف و کفش

رایج‌ترین منبع چرم با دانه‌های زبر واضح در تمام پوست، پوست گوساله است. چرم سبک وزنی است که از گاوهای جوان تهیه می‌شود،دانه‌ی ریزتری دارد و نرم‌تر و صاف‌تر از چرم گاو ماده است.
نکته: چرم گاو نَر معمولا دانه‌های ظریف‌تر از چرم گاو ماده دارد.

خوک

ویژگی‌ها

انعطاف پذیر، به دلیل لانولین بالای موجود در آن

کاربردهای متداول

جیر، کفی کفش، آستر

چرم نرم‌تر و بادوام، دارای دانه‌های فشرده و منافذ واضح که معمولا نرم و لاستیکی است.

گوسفند و برّه

ویژگی‌ها

ظریف اما قابلِ انعطاف

کاربردهای متداول

همه نوع کاربرد

چرمی سبک و ریزدانه با بافتی شل است، چرم بچه برّه نرم، روغنی، با زیردست لطیف و دانه‌ی ریزتر است.

بُز

ویژگی‌ها

استحکام کششی بالا

کاربردهای متداول

بیشتر برای جیر در انواع کاربردها استفاده می‌شود

چرم وحشی با دانه‌های ریز که نرم و انعطاف‌پذیر است. معمولا نسبت به چرم گوسفند عیوب بیشتری دارد.

تمساح

ویژگی‌ها

بادوام به دلیل شکل سپرچه‌های روی پوست

کاربردهای متداول

جیر، بند ساعت، کیف

چرم نرم و انعطاف پذیر با سپرچه‌های تخت نایکنواخت روی پوست، چرم در کناره‌ها ضخیم است و در شکم، دست و پا نازک است.

مار

ویژگی‌ها

انعطاف‌پذیر در کاربرد به دلیل ظرافت

کاربردهای متداول

پوشاک، اکسسوری، کفش، کمربند، چکمه، کیف‌دستی

چرم نرم، صاف، دانه‌ای و ضخیم که دارای سطح بافت دایره‌ای برجسته است.

شترمرغ

کاربردهای متداول

چکمه، تزیینات لباس و اکسسوری

چرم نرم، صاف، دانه‌ای ضخیم که دارای سطح بافت دایره‌ای برجسته است.

کانگورو

ویژگی‌ها

استحکام کششی بالا

مقاومت سایشی بالاتر از پوست گاو و بز

کاربردهای متداول

مبلمان، کفش (همچنین چکمه نظامی، کفش فوتبال، اکسسوری)

چرمی نرم و جیرمانند، دارای سطح صاف که معمولا در پشت آن کرک دارد.

مارماهی

ویژگی‌ها

نازک اما بسیار بادوام

کاربردهای متداول

مبلمان، پوشاک، اکسسوری، کیف‌پول، کیف‌دستی

چرمی براق، نرم و نازک که از تکه‌های کوجک دارای نوارهای عمودی در وسط رو به پایین تشکیل شده است.

گوزن

ویژگی‌ها

استحکام کششی و مقاومت سایشی بالا 

کاربردهای متداول

پوشاک رویی یک تکه سبک

چرمی بسیار نرم و انعطاف‌پذیر که دارای دانه‌های واضح است. گاهی در چرم آهوی وحشی آثار گلوله دیده می‌شود.

سفره ماهی

ویژگی‌ها

مقاوم به شعله با لایه سیلیسی

کاربردهای متداول

کیف، کیف پول

چرمی صاف، بادوام و سفت و محکم دارای برجستگی‌های گرد ریز 
زیردست: نرم، پوشش داده شده

مارمولک

ویژگی‌ها

ضدآب

کاربردهای متداول

تزیینات لباس، کیف پول

چرمی کاغذی با سطح بافت دانه‌ای، که سازواره‌ی فلس مانندِ کوچکِ درخشانی در سطح دارد.

اسب

ویژگی‌ها

استحکام کششی بالا

تنظیم کننده‌ی دما

کاربردهای متداول

کفش، کمربند

چرمی صاف و ضخیم که دارای دانه‌ی ظریف روی سطح است.معمولا پشت اسب چرم بهتری نسبت به جلوی آن دارد. تنها چهار سازنده در دنیاچرم اسب تولید می‌کنند.

چرم مصنوعی/ ساخته‌ی دست بشر

چرم مصنوعی، گاهی اوقات چرم‌نما، به چرم مصنوعی‌ای از پلی اورتان، یا چرم وگان اشاره دارد که جایگزینی برای چرم حیوانی است.

مواد متداول

پارچه‌ی چرمی از مواد مصنوعی پلی اورتان(PU)

چرم مصنوعی پلی اورتان، که به آن چرم بایکست نیز گفته می‌شود.

چرمی مصنوعی بر پایه‌ی پارچه‌ی تاری‌پودی یا بی‌بافت است که با پوشش100% پلی اورتان لمینیت شده است.

پارچه‌ی چرم مصنوعی پلی وینیل کلراید(PVC)

چرم مصنوعی ساخته شده از پلی وینیل کلراید با نرم کننده‌های افزوده شده است که روی یک پارچه‌ی تاری‌پودی یا بی‌بافت قرار می‌گیرد.

فواید و مضرات

بریدن و دوختن آسان

جای سوزن بر آن کمتر مشخص است

ظاهر یک‌دست

رنگرزی آن با رنگ‌های مختلف نسبت به چرم حیوانی ساده‌تر است

قیمت پایین

غیرقابل تنفس

غیرقابل کشش

به‌آسانی پاره می‌شود و به مرور زمان پوسته می‌شود.

خَز مصنوعی

خَز مصنوعی که همچنین معروف به پارچه‌ی پُرزدار است. طوری طراحی شده است که ظاهری شبیه خَز حیوانی داشته باشد. معمولا از پلیمرهای اکریلیک تهیه، پردازش و رنگرزی می‌شود. برای ایجاد سطح بافت خَزمانند خاص به وسیله‌ی تافتینگ، بافت تاری‌پودی، ایجاد  لوپ حلقوی یا بافت حلقوی در پشت پارچه برش داده می‌شود.

مواد متداول:

تکنیک تولید:

فواید و مضرات:

تکمیل

مراحل تکمیل عملیات شیمیای و مکانیکی اضافی‌ای هستند که برای تغییر ظاهر و ویژگی‌های پارچه به کار می‌روند.

مراحل تکمیل: بیشتر برای تغییر زیبایی با عملکرد پارچه، شامل چاپ و رنگرزی است. در مراحل مختلف تولید می‌توان از تکمیل‌های متفاوتی استفاده کرد که نتیجه‌ی هر تمیل به منسوجات موردنظر بستگی دارد.

انواع رنگ

عوامل رنگی مختلف که بسته به نوع الیاف، ساختار پارچه، نتایج موردِنظر، ثبات رنگی موردِنیاز، هزینه و مصرف آب و انرژی به کار گرفته خواهد شد.

مراحل رنگرزی

رنگرزی می‌تواند در همه‌ی مراحل تولید منسوج انجام شود. روش رنگرزی باید مطابق با نوع پارچه یا لباس انتخاب شود.

جدول

روش‌های چاپ

شیوه‌های چاپ

چاپ مستقیم(DIRECT PRINT)

چاپ برداشت(DISCHARGE PRINT)

چاپ مقاوم(RESIST PRINT)

ثبات رنگی

ثبات رنگی به توانایی رنگ در حفظ رنگ اشاره دارد. درجه‌ی مقاومت رنگ به رنگ پریدگی یا بی‌رنگ شدن به چهار روش اصلی اندازه‌گیری می‌شود:

مراحل تثبیت

تثبیت(FIXATION)

شست‌وشو(WASHING)

آب‌گیری و خشک کردن(DEWATERING AND DRYING)

تثبیت‌گرمایی(HEAT SETTING)

فهرستی از عملیات

شرکت‌های مختلف ممکن است جهت دستیابی به نتایج مشابه، مراحل تکمیلی متفاوتی انجام دهند. در ادامه یک برنامه‌ی متداول برای پارچه‌های رنگرزی و چاپ شده نمایش داده شده است.

آهار زدن(SIZING)

به‌کار گیری یک پوشش محافظ برای نخ تار که باعث مقاومت سایشی، قابلیت بافت و حداقل پارگی در مراحل بافت می‌شود.

تکمیل شیمیایی

موقت

نکته: بسته یه لیف، روش ریسندگی و ضخامت نخ آهارهای متفاوتی وجود دارد.

آهارگیری(DESIZING)

برداشتن آهار نخ تار، طی مرحله‌ای (قبل از عملیات مرطوب) پارچه که برای افزایش جذب آب، رنگرزی و چاپ انجام می‌شود.

تکمیل شیمیایی

دایم

پُرزسوزی(SINGEING)

پیش عملیاتی برای فراهم کردن سطح پارچه‌ی یکنواخت و صاف که با سوزاندن انتهای الیاف آزاد انجام می‌شود.

مکانیکی

دایم

نکته: الیاف سلولزی به آسانی پُرزسوزی می‌شوند. درحالیکه الیاف ترموپلاستیک سخت‌تر پُرزسوی می‌شوند چراکه می‌توانند تحت حرارت ذوب و سخت شوند.

شست‌وشو(SCOURING)

پیش عملیاتی قلیایی که برای برداشتن ناخالصی‌های اضافه شده یا طبیعی(مثل روغن، چربی، واکس) و با هدف قابلیت سفیدگری، رنگرزی و چاپ بهتر انجام می‌شود.

مکانیکی

دایم

سفیدگری(BLEACHING)

عملیات برداشتن رنگ طبیعی الیاف به کمک عامل سفید کننده است. منسوج سفیدگری شده معمولا سفید است. که برای مراحل بعدی رنگرزی و چاپ بهتر است.

شیمیایی

دایم

مرسرایزینگ(MECERIZING)

عملیاتی که صافی، درخشندگی و جذب آب پارچه را افزایش می‌دهد. عملیاتی که می‌تواند طی مراحل نخ یا پارچه با غوطه‌ور کردن پارچه در هیدروکسید سدیم انجام شود.

شیمیایی

دایم

نکته:معمولا برای نخ یا پارچه‌ی پنبه‌ای به کار می‌رود.

تنترینگ(TENTERING)

پارچه توسط چهارچوبی کشیده می‌شود به‌طوری که شکل آن درحال خشک شدن، حفظ می‌شود. برای جلوگیری از وقوع مواردی مانند: از دست رفتن حالت پارچه، انحنا دار شدن ، مورّب شدن(زمانی که در مراحل بعدی تحت تنش قرار می‌گیرد) استفاده از اتاقک حرارتی مفید خواهد بود.

مکانیکی

موقت

بیتلینگ(BEETLING)

بیتلینگ، یک پارچه‌ی سلولزی محکم و صاف با سطح خیلی براق، شبیه لینن است که توسط ضربه زدن به آن با چکش‌های چوبی به‌نام بیتلرز، تولید می‌شود.

مکانیکی

دایم

پرکردن(FULLING)

فولینگ، همچنین معروف به تاکینگ یا واکینگ عملیاتی است که ضخامت و فشردگی پارچه‌ی پشمی تاری‌پودی یا حلقوی بافته شده را با قراردادن آن در معرض آب‌رفتگی10-25%در شرایط حرارت و رطوبت، افزایش می‌دهد.

مکانیکی

دایم

وزن دادن(WEIGHTING)

وزن دادن به ابریشم با غوطه‌ور کردن آن در نمک‌های فلزی، انجام می‌شود که در نتیجه، قابلیت آویزش و زیردست را بهبود می‌بخشد.

مکانیکی

دایم

توجه: نمگ فلزی بیش از اندازه، پارچه را ضعیف خواهد کرد، که منجر به سایش و جدا شدن الیاف طی استفاده کردن می‌شود.

پوشش سیلیکونی(SILICONE)

عملیات پوشش دادن با سیلیکون، سطح بافت ابریشمی ایجاد می‌کند و خواص محافظتی و عایق بودن به پارچه می‌دهد.

شیمیایی

دایم

نرم ‌کردن(SOFTENING)

نرم کردن سطحی صاف و نرم ایجاد می‌کند که اصولا سبب بهبود نرمی پارچه می‌شود.

شیمیایی

موقت

کالندرینگ(CALENDERIKG)

کالندرینگ عملیاتی است که پارچه را فشرده می‌کند تا صاف و تخت شود، ضخامت کاهش یابد و درخشندگی ایجاد شود.

خارزدن و برس زدن(NAPPING AND BRUSHING)

خار زدن و برس زدن با استفاده از برس زدن و برای بالا آوردن الیاف و ایجاد خواب که همچنین سطح نرمی ایجاد می‌کند. پارچه‌ی خار خورده هوا را محبوس کرده و ایجاد گرما می‌کند.

مکانیکی

دایم

سنگ زدن و سمباده زدن(SANDING AND SUEDING)

سنگ زدن که همچنین «تکمیل سوئدینگ» یا «پوست هلویی» نامیده می‌شود که مراحلی برای ایجاد سطح چرم مانند با ساییدن پارچه(توسط سمباده) است.

مکانیکی

دایم

تراش(SHEARING)

عملیاتی که سطح پارچه‌ی پُرزدار را صاف و هموار می‌کند.همچنین می‌تواند طرحی ایجاد کند و سبب بهبود رنگ پارچه شود.

مکانیکی

دایم

فلوک زدن(FLOCKING)

عملیاتی برای ایجاد نخ خاب(پُرز) به‌صورت عمودی بر روی سطح_با به تقلید از بافت نخ اضافی(بافت مخمل) است_که با چسباندن الیاف (بسیار کوتاه) روی یک پارچه به عنوان سطح پایه انجام می‌شود. چون همه الیاف روی سطح نمی‌چسبند ممکن است الیاف ریزش داشته باشند.

مکانیکی

دایم

چاپ سوخت(BURN OUT)

عملیاتی گران‌قیمت که معمولا روی پارچه‌های مخلوط از دوجنس الیاف مثل مخمل انجام می‌شود. با کاربرد اسید برای حل کردن الیاف، پارچه‌ای با طرح نیمه شفاف ایجاد می‌شود.

شیمیایی

دایم

پلیسه کردن(PLEATING)

عملیاتی برای ایجاد تاهای منظم در پارچه است.

مکانیکی

موقت

پلیسه کردن(PLISSE)

عملیاتی برای ایجاد چین و چروک در راه‌های عمودی روی سطح پارچه با جمع کردن پارچه در نواحی‌ای مشخص است.

شیمیایی

دایم

گل‌دوزی(EMBROIDERY)

تکمیل تزیینی که با استفاده از دوخت‌ها، نخ‌ها و مواد مختلفی برای ایجاد طرح روی پارچه به کار می‌رود.

مکانیکی

دایم

چاپ فویل(FOIL PRINT)

عملیاتی که برای ایجاد طرح گرافیکی فلزی با کاغذهای فلزی (زَروَرَق) روی پارچه و توسط پرس حرارتی انجام می‌شود.

مکانیکی

دایم

چاپ پفکی(PUFF PRINT)

چاپ پفکی که به عنوان چاپ امباس هم شناخته شده است، چاپ برجسته و رنگی سه‌بعدی است که روی سطح منسوج با عوامل پُف کننده ایجاد می‌شود.

شیمیایی

بادوام

مطلسه‌دوزی(QUILTING)

یک جنس ضخیم که با دوخت سه‌لایه برهم ایجاد می‌شود: لایه‌ی مطلسه‎‌دوزی رویی، لایه‌ی عایق و لایه‌ی پشت. لایه‌های ضخیم نیز به حفظ گرما کمک می‌کنند.

01-مطلسه‌دوزی متراکم‌تر

مکانیکی

دایم

مطلسه‌دوزی فشرده‌تر، دوام و ماندگاری بیشتری دارد که بیشتر هنگام ایجاد الگوهای پیچیده‌تر استفاده می‌شود.

تکمیل جین(DENIM FINISHING)

عملیاتی برای افزایش جذابیت جین که برای دستیابی به ظاهری مد روز استفاده می‌شود.

مکانیکی

شیمیایی

دایمی

عوامل موثر: هیچ استانداردی برای شست‌وشوی جین وجود ندارد. نتیجه‌ی تکمیل جین بستگی به چرخه‌ی شست‌وشو، مقدار آب، نوع پارچه و ماشین دارد.

طرح‌ها نقش‌مایه‌ها و رنگ‌ها

هنرهای تصویری و رنگ مایه‌ها با هدف افزودن تزیینات به سطح پارچه اضافه می‌شوند.

الگوهای طرح، نقش مایه‌ها و رنگ‌ها می‌توانند بیان کننده‌ی مفهومی باشندو دیدگاهی متمایز یا مُد روز ارایه دهند.

طرح‌های راه‌راه(انواع راه‌راه‌ها) (STRIPES)

طرح‌های هندسی (GEOMETRIC)

طرح‌های چهارخانه (CHECKERED)

طرح‌های دیگر

استتار(CAMOUFLAGE)

گیاهان(PLANTS)

رنگ‌ها

زرد

قهوه‌ای

قرمز

نارنجی

سبز

آبی

بنفش

مونوکروم